100. Chỉ một lời lợi ích,
Nghe xong tâm bình an,
Hơn tụng cả muôn ngàn,
Lời lời đều vô dụng.
Tụng đến ngàn câu vô nghĩa chẳng bằng một câu có nghĩa lý, nghe xong tâm liền tịch tịnh.
101. Chỉ một câu hữu ích,
Nghe xong tâm bình an,
Hơn tụng cả muôn ngàn,
Những lời kệ vô dụng.
Tụng đến ngàn câu kệ vô nghĩa chẳng bằng một câu kệ có nghĩa lý, nghe xong tâm liền tịch tịnh.
102. Chỉ một lời Chánh Pháp,
Nghe xong tâm bình an,
Hơn tụng cả muôn ngàn,
Những lời kệ vô dụng.
Tụng đến trăm câu kệ vô nghĩa chẳng bằng một Pháp cú (1), nghe xong tâm liền tịch tịnh.
103. Dầu tại bãi chiến trường,
Thắng ngàn ngàn quân địch,
Không bằng tự thắng mình,
Chiến công ấy – Kỳ tích!
Thắng ngàn quân giặc ở chiến trường chẳng bằng tự thắng. Người tự thắng là chiến sĩ oanh liệt nhất.
104. Tự thắng mình vẻ vang,
Hơn chinh phục kẻ khác,
Người điều phục được mình,
Thường tự chế an lạc.
Tự thắng mình còn vẻ vang hơn thắng kẻ khác. Muốn thắng mình phải luôn luôn tiết chế lòng tham dục (2).
105. Thiên Thần, Càn Thát Bà,
Ma Vương, hay Phạm Thiên,
Không thể chinh phục nổi,
Người điều phục tự nhiên.
Dù là Thiên Thần, Càn Thát Bà (3), Ma Vương (4), hay Phạm Thiên (5), không một ai chẳng thất bại trước người đã tự thắng (6).
106. Tháng tháng cúng ngàn vàng,
Tế tự cả trăm năm,
Không bằng trong giây lát,
Kính lễ bậc Thánh Tăng,
Kính lễ vậy hơn rằng,
Tế tự hàng thế kỷ.
Mỗi tháng bỏ ra hàng ngàn vàng để sắm vật hy sinh tế tự cả đến trăm năm, chẳng bằng giây lát cúng dường Bậc chơn tu; cúng dường Bậc chơn tu trong giây lát thắng hơn tế tự Quỉ Thần cả trăm năm.
107. Dầu trăm năm thành kính,
Thờ Lửa tại rừng xanh,
Không bằng trong giây lát,
Kính lễ bậc Thánh Tăng,
Kính lễ vậy hơn rằng,
Bái Lửa hằng thế kỷ.
Cả trăm năm ở tại rừng sâu thờ Lửa, chẳng bằng trong giây lát cúng dường Bậc chơn tu, cúng dường Bậc chơn tu trong giây lát thắng hơn thờ Lửa cả trăm năm.
108. Cầu phước suốt cả năm,
Cúng dường hoặc bố thí,
Không bằng một phần tư,
Kính lễ Bậc Chánh Trí.
Suốt năm cúng dường để cầu phước, công đức chẳng bằng một phần tư sự kính lễ Bậc Chánh trực, Chánh giác (7).
109. Thường tôn trọng kính lễ,
Bậc Trưởng Lão cao minh,
Bốn phước lành tăng trưởng,
Thọ – vui – khỏe – đẹp xinh.
Thường hoan hỷ tôn trọng, kính lễ Bậc Trưởng Lão (8) thì được tăng trưởng bốn điều: sống lâu, đẹp đẽ, vui vẻ, khỏe mạnh (9).
110. Dù sống đến trăm năm,
Phá giới, không an tịnh,
Chẳng bằng sống một ngày,
Trì giới, tu thiền định.
Sống trăm tuổi mà phá giới, không tu thiền, chẳng bằng sống chỉ một ngày mà trì giới, tu thiền định.
111. Dù sống đến trăm năm,
Không trí tuệ, an tịnh,
Chẳng bằng sống một ngày,
Có trí tuệ, thiền định.
Sống trăm tuổi mà thiếu trí tuệ, không tu thiền, chẳng bằng sống chỉ một ngày mà đủ trí tuệ, tu thiền định.
112. Dù sống đến trăm năm,
Lười biếng không tinh tấn,
Chẳng bằng sống một ngày,
Nỗ lực tu tinh tấn.
Sống trăm tuổi mà giải đải không tinh tấn, chẳng bằng sống chỉ một ngày mà hăng hái tinh cần.
113. Dù sống đến trăm năm,
Không thấy Pháp sanh diệt,
Chẳng bằng sống một ngày,
Thấy được Pháp sanh diệt.
Sống trăm tuổi mà không thấy Pháp vô thường sanh diệt (10), chẳng bằng sống chỉ một ngày mà được thấy Pháp sanh diệt vô thường.
114. Dù sống đến trăm năm,
Không thấy Pháp bất diệt,
Chẳng bằng sống một ngày,
Thấy được Pháp bất diệt.
Sống trăm tuổi mà không thấy Đạo tịch tịnh vô vi, chẳng bằng sống chỉ một ngày mà thấy Đạo vô vi tịch tịnh.
115. Dù sống đến trăm năm,
Không thấy Pháp tối thượng,
Chẳng bằng sống một ngày,
Thấy được Pháp tối thượng.
Sống trăm tuổi mà không thấy Pháp tối thượng, chẳng bằng sống chỉ một ngày mà thấy Pháp tối thượng.
——————————–
CHÚ THÍCH
1. Theo bản Tích Lan thì chữ này là Dhammapada nên dịch là “Pháp cú” nhưng theo bản của “Hiệp hội xuất bản Pali thánh điển” thì chép là Gathapada, chữ này nên dịch là “nhất cú kệ”.
2. Câu này liên quan với câu trên.
3. Càn Thát Bà (Gandhàbha) tên một vị Thần ở Thiên giới.
4. Tên một vị Thiên Thần.
5. Phạm Thiên tức là Bà la môn thiên (Brahma).
6. Nguyên văn: “Yitthamva hutamva”, nghĩa là cúng hy sinh, là tế tự, là cúng dường, v.v… Đồng nghĩa là cúng dường trong hội hè, lễ tiết ; hutam thì có nghĩa là dự bị cung cấp khách qua đường, hoặc làm việc cúng dường dựa theo một tín ngưỡng về tác nghiệp và quả báo mà mình tin tưởng.
7. Chỉ Tứ quả Thánh nhân.
8. Người tuổi cao đức trọng.
9. Các tăng lữ ở các nước Nam phương, mỗi khi thọ người lễ kinh thì đọc bài tụng này.
10. Năm uẩn sanh diệt tức là các phép do nhân duyên hòa hợp không thường trú.
——————————–
Lưu ý: Để xem tích truyện liên quan đến từng kệ Pháp Cú, hoan hỷ nhấp vào số thứ tự phía trước.
Xem thêm: Kinh Pháp Cú
