Thiền Định là một pháp môn cao siêu trong đạo Phật. Thiền định có năng lực đoạn hoặc chứng chơn, viên mãn trí huệ, trực chỉ chân tâm – kiến tánh thành Phật.
Tu Thiền Định cốt yếu là dứt sạch các vọng tưởng hôn mê, phiền não tán loạn, tập trung ý chí vào một đối tượng duy nhứt, giữ tâm vắng lặng thông suốt.
Bất luận là xuất gia hay tại gia đều tu phép thiền định được. Tuy nhiên, đã là một pháp môn cao siêu thì đòi hỏi Giới Đức thanh tịnh, công phu vĩ đại vừa điều thân vừa điều tâm, thì người xuất gia có phần dễ tu hơn.
Phàm tu Thiền Định, phải nhờ có bậc Thiền sư chơn chánh, lão thông Thiền giáo, giàu kinh nghiệm, quán căn truyền dạy mới khỏi lầm đường lạc hướng theo ngoại đạo thiền.
Xưa Tiên Đức có dạy: “Thiền Định vi tế, nhược bất dự tiên liễu tri, tối dị tẩu nhập tà đồ”. Nếu không dự tính hiểu thấu trước các vi tế trong pháp Thiền Định thì rất dễ sa vào đường tà mị.
Vả chăng, muốn cho công phu thành tựu viên mãn thì người tu Thiền tối thiểu phải có căn bổn đạo đức thuần khiết, tánh tình quảng đại, Từ-Bi-Hỷ-Xã, chơn chánh liêm tiết, đại tinh tấn, đại nhẫn nhục, trường trai tuyệt dục, giới hạnh trong sạch và oai nghi trang nghiêm. Vì vậy pháp môn Thiền Định rất khó tu.
Tu Thiền Định có nhiều bậc, tùy theo căn trí và thể tánh của mỗi người mà tuần tự nhi tiến, công phu từ bậc thấp lên đến bậc cao.
Trong lúc sơ cơ, Phật tử có thể thực hành phép Tham thiền như dưới đây:
Mỗi ngày tùy theo tư nghiệp, nên chọn một thời để làm công phu thường tất. Nếu công phu được vào giờ Tý, trong tâm yên lặng, ngoài cảnh êm đềm thì dễ tịnh tọa.
Khi tham thiền, nên ngồi kiết già hay là bán già, hai tay kiến ấn Tam Muội.
Cách thức ngồi kiết già: ngồi xếp bằng lại, lấy bàn chân mặt gác lên vế trái, rồi lấy bàn chân trái để lên vế mặt.
Cách thức ngồi bán già: có hai cách:
1. Hàng ma tọa: lấy bàn chân mặt gác lên vế trái.
2. Kiết tường tọa: lấy bàn chân trái gác lên vế mặt.
Cách thức kiết ấn Tam Muội: hai bàn tay duỗi ra, tám ngón tay xỏ với nhau, ngón tay trỏ và ngón áp út của bàn tay trái để ngửa trên bàn tay mặt, ngón giữa và ngón út của bàn tay mặt để ngửa trên bàn tay trái, còn hai ngón tay cái thì giáp móng lại trước ngón trỏ của bàn tay trái.
Xin nhớ: khi kiết ấn nên để trên đầu mà làm.
Khi ngồi kiết già hoặc bán già, thân nghiêm chỉnh, hai tay kiết ấn Tam Muội để dưới rún, miệng ngậm khít, cặp mắt nhắm hơi không cho thấy ánh sáng bên ngoài, chăm ngó ngay mũi, ngó thẳng xuống ấn Tam Muội.
Trước khi nhập Định, đọc bài kệ này:
Chánh thân đoan tọa, đương nguyện chúng sanh, tọa Bồ đề tòa, tâm vô sở trước.
Án phạ tác ra a ni, bác ra ni, áp đa da tá ha (3 lần)
Đọc kệ rồi, hơi thở giữ điều hòa, thân hình giữ đoan chánh, tâm giữ thanh tịnh, trí giữ rỗng không.
Công phu Thiền định chừng 15 phút, nửa giờ, 45 phút, 1 giờ hoặc nhiều hơn nữa, tùy theo sức khỏe của hành giả.
Khi muốn xả thiền, phải đưa ấn Tam Muội lên trên đảnh mà xả.
Nếu khi thiền mà có vọng tưởng xen vào thì để tâm nơi rún, hoặc dùng lục tự Nam mô A Di Đà Phật làm câu thoại đầu để đối trị vọng tưởng.
Lúc ngồi thiền, như nghe trong mình có vẻ mệt nhọc hoặc tức ngực, hoặc tê chân thì nên xả liền, đừng ráng sức, sợ về sau sanh bệnh.
Khi tham thiền xong, không nên vội đứng dậy gấp, cứ ngồi yên lặng chừng vài phút, thẳng hai chân ra, uốn mình vài lần, dùng hai bàn tay chà xát cho có hơi nóng rồi hấp vào cặp mắt và khắp cả thân thể cho huyết mạch vận chuyển. Đoạn đứng dậy rồi đi kinh hành niệm Phật hay là tập thể dục chút ít.
Thể dục có nhiều môn, xin ví dụ ba môn dễ tập dưới đây:
1. Hai tay giơ thẳng lên trên đầu rồi hạ xuống, trong lúc giơ tay lên, chậm rãi hít hơi thở vào phổi, trong lúc hạ tay xuống, chậm rãi thở hơi ra. Làm như vậy ít nhất 15 lần.
2. Hai tay chống nạnh, hai chân đứng thẳng, hai gót khít lại, nhón gót đứng lên chậm chậm, rồi ngồi xuống cũng chậm chậm. Làm như vậy ít nhất 15 lần.
3. Tập thở: trong lúc hít hơi vào phổi, nẩy ngực ra trước, hai vai lên cao và lần ra phía sau. Trong lúc thở ra, hạ hai vai xuống, ngực ép vô. Hít vào hay thở ra nên giữ cho điều hòa. Tập như vậy ít nhất 15 lần.
Thiền sư Thích Từ Quang)
Diệu A Di Đà Phật _()_
