KINH PHÁP CÚ
18. PHẨM CẤU UẾ
Pháp Cú 241
241. Không tụng, sét sách Kinh,
Không siêng, dơ cửa nhà,
Lười biếng, bẩn thân ta.
Bê tha, nhớp người gác.
Câu chuyện này xảy ra khi đức Thế Tôn ở tại Kỳ Viên, liên hệ đến thầy Udàyi.
Tại Xá-vệ, năm mươi triệu Phật tử thường cúng dường bữa ăn sáng cho chư Tăng, và sau đó họ mang bơ, dầu mè, mật ong, mật mía, hương hoa và những vật cần dùng đến tinh xá nghe pháp. Sau khi nghe xong ra về, họ ca tụng đức hạnh của hai Tôn giả Xá-lợi-phất và Mục-kiền-liên. Thầy Ưu-đà-di (Udàyi) nghe thấy thế bèn bảo họ:
– Các ông chỉ nghe hai Tôn giả ấy thuyết pháp nên ca tụng như thế, tôi chắc rằng nếu các ông nghe tôi nói pháp, còn khen đến đâu.
Hôm sau, họ thỉnh thầy Ưu-đà-di:
– Thưa Tôn giả, hôm nay chúng con đến nghe pháp, sau khi cúng dường chư Tăng xong, xin Tôn giả thuyết pháp cho chúng con.
Thầy Ưu-đà-di nhận lời. Và thính chúng kéo đến bên thầy. Thầy ngồi trên một cái ghế, phe phẩy quạt chẳng biết nói một câu gì, chỉ bảo:
– Ta sẽ đọc một bài chú, hãy để người khác thuyết Pháp.
Thầy bước xuống. Thính chúng mời vị khác giảng dạy, và một lần nữa mời thầy lên ghế đọc chú. Ưu-đà-di lại hẹn:
– Ta sẽ đọc chú vào đêm nay, hãy mời vị khác đọc chú.
Thính chúng mời vị khác, và đêm đến họ trở lại chỗ thầy. Thầy lại hẹn:
– Sáng mai ta sẽ đọc.
Sáng hôm sau, Thầy cũng chẳng đọc được câu nào. Các thiện tín tức giận ném đất, ném gậy vào thầy, nhiếc rằng:
– Khi chúng ta ca tụng đức hạnh của hai Tôn giả Xá-lợi-phất và Mục-kiền-liên, thầy nói những gì? Bây giờ sao thầy làm thinh thế?
Thầy bỏ chạy, họ rượt theo, và thầy té xuống một hầm phân. Các thiện tín bàn tán về chuyện xảy ra trong ngày, nói rằng:
– Khi chúng ta ca tụng phẩm hạnh của Tôn giả Xá-lợi-phất và Mục-kiền-liên, Ưu-đà-di sanh tâm đố kỵ, tuyên bố rằng mình cũng là giảng sư. Thế mà khi được cung kính mời nói pháp, thầy ấy bốn lần lên pháp tòa mà chẳng nói được một câu. Bị rượt và với gậy gộc, ngói đá, thầy té xuống hầm phân.
Ðức Thế Tôn nghe được câu chuyện. Ngài bảo các Tỳ-kheo:
– Ðây không phải là lần đầu tiên, Ưu-đà-di rơi xuống hầm phân, đời quá khứ thầy ấy cũng đã làm như thế.
Ngài kể chuyện (Jàtaka 153)
(Chuyện kể rằng, có một con lợn rừng thách đấu với sư tử. Trước ngày ấy nó lăn trong đống phân khiến cả da lông đều hôi hám, rồi đến nơi hẹn. Sư tử không dám đến gần, để cho nó thắng).
Sư tử là Xá-lợi-phất, lợn rùng là Ưu-đà-di. Phật nói lại câu kệ giữa hai con thú:
Tôi là thú, anh cũng thú,
Hãy đến đây hỡi sư tử.
Vì sao anh lại bỏ chạy.
Này heo kia, mi hôi hám, lông dày, dơ bẩn.
Nếu mày muốn đọ sức, ta nhường cho mi thắng cuộc.
Sau khi dạy như thế, Phật nói:
– Này các Tỳ-kheo, Ưu-đà-di chỉ học được một câu Kinh, nhưng không bao giờ đọc tụng là một lỗi lớn.
Ngài nói Pháp Cú:
241. Không tụng, sét sách Kinh,
Không siêng, dơ cửa nhà,
Lười biếng, bẩn thân ta.
Bê tha, nhớp người gác.
(bài kết hợp từ Tích Truyện Pháp Cú (Thiền viện Viên Chiếu)
và Thi Kệ Pháp Cú Kinh (Tịnh Minh))
